بنفشه آفریقایی یکی از زیباترین گیاهان گلدار است که نه تنها دارای گل هایی زیباست بلکه شاخ و برگ آن نیز از جذابیت خاصی برخوردار است. پرورش بنفشه آفریقایی اصلی کار دشواری است ولی واریته ها و هیبریدهای جدید آن قوی تر و پرگل تر هستند و درصورت رعایت برخی اصول، پرورش آنها موفقیت آمیز خواهد بود.

● رویشگاه اصلی

اولین گیاه بنفشه آفریقایی که ارغوانی رنگ بود در آفریقا و توسط بارون والتر فون سنت پل کشف شد و از آن تاریخ تاکنون طیف وسیعی از این گیاه با انواع رنگ ها و الگوهای رشدی تولید شده است که بخشی از آن نتیجه کاشت و هیبریدگیری های متعدد از تاریخ ۱۸۹۲ به بعد است.

● عادت رشدی

گیاهی علفی، همیشه سبز و دائمی، فاقد ساقه به شکل رزت با گل هایی بسیار زیباست. بلندی آن به حدود ۱۰ سانتیمتر و گستردگی آن به حدود ۲۵ سانتیمتر می رسد.

● برگ

برگ ها نسبتاً سبز تیره، قلبی شکل، مخملی، واجد دمبرگ بلند، گوشتی، حداکثر به طول هشت سانتیمتر، با سطح فوقانی سبزرنگ و سطح تحتانی سبز مایل به قرمز هستند.

● گل

به صورت مجموعه های دو تا هشت تایی از گل های واجد پنج لوب، به عرض ۵/۲ سانتیمتر واقع بر روی ساقه هایی بالاتر از برگ ها و در تمام طول سال ظاهر می شوند.

● نور مناسب

در صورت پرورش در محیطی با نور کافی به طور مرتب گل می دهند، به ویژه در زمستان نور مستقیم آفتاب برای این گیاهان ضرورت کامل دارد. منبع تامین کننده نور می تواند آفتاب صبحگاهی یا نور حاصل از چراغ های سیمابی یا مهتابی باشد. نکته مهم آن است که منبع نور نباید حرارت زیاد تولید کند و فقط ساعات روشنایی در طول یک روز و فاصله از منبع نورانی اهمیت دارد، به همین علت نور پنجره جنوبی و شرقی در زمستان و پنجره غربی در تابستان و بهار برای آنها مناسب است. هنگامی که نور کافی به این گیاه نرسد برگ های آن به سمت بالا متمایل می شوند و تعداد گل ها نیز کاهش می یابد، در صورت رفع مشکل گیاه به حالت طبیعی خود برمی گردد.

برای آنکه گیاه در زمستان نیز گل بدهد باید در تمام مدت شب از نور مصنوعی استفاده کنیم. برای این منظور دو عدد چراغ فلورسنت ۴۰ وات در ارتفاع ۳۰ سانتیمتری بالای بوته و به مدت ۱۴ ساعت از غروب تا طلوع آفتاب روشن می کنیم.

● آبیاری

بهترین روش آن است که آبیاری از بالا صورت گیرد اما دقت کنید تاج گل و جوانه های کناری خیس نشوند. در صورتی که تمایل به آبیاری از پایین دارید، گلدان را بیش از نیم ساعت در آب قرار ندهید زیرا سیستم ریشه ای در بنفشه آفریقایی کوچک و ظریف است و اگر به طور مداوم در آب قرار گیرد، خطر پوسیدگی آن را تهدید می کند. البته در مدت گل دهی خاک گلدان باید مرطوب، اما نه خیس باشد و در سایر موارد که گیاه در مرحله گل دهی نیست اجازه دهید خاک بین دو آبیاری خشک شود. تنش سرمایی برای این گیاه بسیار مضر است به همین علت از آب شیر با دمای معمولی استفاده کنید و هیچ گاه آب سرد به گیاه ندهید و حتی از خیس کردن ساقه و برگ گیاه با آب سرد خودداری کنید. آب سنگین نیز برای این گیاه مضر است.

● رطوبت مناسب

محیط اطراف این گیاهان باید مرطوب باشد و رطوبت بین ۹۵ ۷۵ درصد برای آنها بسیار مناسب است. به منظور افزایش رطوبت محیط می توان تعدادی اسفنج مرطوب در اطراف آنها قرار داد یا گلدان حاوی آنها را با گلدان های برگی در یک مجموعه قرار داد.

● دمای مناسب

درجه حرارت محیط اطراف این گیاهان باید ثابت و مداوم باشد و تغییر ناگهانی برای آنها مضر است. این گیاهان نسبت به سرما نیز حساس هستند و حداقل دمای مناسب برای آنها ۱۵درجه سانتیگراد (۵۹ درجه فارنهایت) است، به همین علت در شب های سرد زمستان گیاهان را از کنار پنجره بردارید.

● خاک مناسب

این گیاهان به خاک غنی نیاز دارند و خاک جنگلی نرم و قابل نفوذ یا تورب با کمی خاک برگ برای آنها مناسب است.

● کوددهی

بنفشه های آفریقایی را باید در هر آبیاری با یک کود رقیق حاوی فسفر بالا (۱۴ ۱۲ ۳۶) تغذیه کرد. هیچ گاه غلظت کود را از میزان توصیه شده بالاتر نبرید و خاک را هر دو تا سه ماه یک بار شست وشو دهید و اجازه دهید خاک با خروج کامل آب از زهکش کف گلدان کاملاً شسته شود. با اجرای یک برنامه کوددهی منظم و مداوم املاح در خاک گلدان تجمع می یابند و در صورت عدم شست وشوی خاک، ریشه ها صدمه می بینند.

● گلدان مناسب

با توجه به حساسیت این گیاه نسبت به سرما بهتر است آنها را در گلدان های پلاستیک پرورش دهیم و از گلدان های سفالی استفاده نکنیم زیرا سفال در طول ماه های سرد، سرما را جذب می کند و نتیجه این تنش سرمایی در گیاه، قهوه ای شدن و مرگ برگ هاست. در صورت ضرورت تعویض گلدان این کار را در بهار انجام دهید.

● تکثیر

الف) تقسیم بوته مادری: تعدد تاج ها باعث برهم زدن الگوی رشد در گیاه مادری می شود. به کمک نوک یک چاقوی تیز، گیاهک های جدید را از گیاه مادر جدا کنید و دقت کنید که هر یک از آنها واجد تعدادی ریشه باشند. سپس هر یک را در گلدان جداگانه ای قرار دهید و خاک آن را تا زمان استقرار کامل گیاه به طور دائم مرطوب نگه دارید.

ب) قلمه برگی: تکثیر این گیاهان به کمک قلمه های برگی به آسانی صورت می گیرد. برگی سالم و عاری از حشرات را انتخاب کرده و از ساقه جدا کنید. پنج سانتیمتر از دمبرگ آن را باقی بگذارید و اضافه طول آن را حذف کنید و در عمق کم با زاویه ۴۵ درجه در یک گلدان حاوی خاک مرطوب (تورب یا ماسه نرم) قرار دهید. قبل از هر آبیاری خاک آن را لمس کنید، اگر ذرات به دست شما نچسبید آن را آبیاری کنید. زمان مناسب برای این روش تکثیر تابستان و در حرارت ۲۱ ۱۸ درجه سانتیگراد است. ظرف مدت چهار تا شش هفته گیاهان جدید در پایه دمبرگ تشکیل می شوند. زمانی که بلندی گیاهان تازه تشکیل شده به پنج سانتیمتر رسید آنها را جدا کنید و جداگانه در گلدان های ۵/۷ سانتیمتری قرار دهید. این گیاهان ظرف مدت یک سال باید گل بدهند.

ج) بذر: در اوایل بهار در حرارت ۲۱ ۱۸ درجه سانتیگراد می توان گیاه را به وسیله بذر تکثیر کرد.

● آفات

آفات شایع روی بنفشه های آفریقایی، شپشک آردآلود و کنه سیکلامن هستند. شپشک آردآلود در سطح زیرین برگ ها و در گل ها مخفی می شوند و از شیره پرورده گیاه تغذیه می کنند. کلیه برگ ها و گل هایی را که به شدت آلوده هستند حذف کنید. در این امر غفلت نکنید زیرا حفظ برگ ها و گل های آلوده باعث می شود هیچ گاه نتوانید آفت را از محیط دور کنید. اقدام بعدی که معمولاً در محیط منازل توصیه می شود این است که کلیه قسمت های گیاه را با پنبه مرطوب کاملاً تمیز کنید. در صورت شدت مشکل، گیاهان را از فضای داخل منزل خارج و در محیطی مناسب به کمک یک سم فسفره مانند مالاتیون اسپری کنید. کنه سیکلامن با چشم غیرمسلح دیده نمی شود و در رویش های جدید ایجاد دردسر می کند.

به همین علت کنترل آن مشکل است. علائم این آفت آن است که رویش های جدید به رنگ خاکستری متمایل می شوند یا برگ های جدید به صورت متراکم و درهم رشد می کنند. هرگاه این گونه علائم را در هر یک از گیاهان بنفشه آفریقایی دیدید بلافاصله گیاه آلوده را از بین ببرید و به خاطر داشته باشید که گیاهان آلوده را به هیچ عنوان نمی توان درمان کرد